Skuteczne techniki uczenia się i zapamiętywania
Indywidualny Styl Przyswajania Informacji
Każdy człowiek ma jeden dominujący, indywidualny, najlepszy dla niego sposób przyswajania, zapamiętywania informacji.
Nikt nie używa wyłącznie jednego stylu, aczkolwiek jeden z nich jest zwykle używany w przytłaczającej większości - zwykle wizualny.
Mnemotechniki
Systemy mnemoniczne powstały już w starożytnej Grecji, gdzie były z powodzeniem wykorzystywane przez członków Rady Starszych, następnie rozwinęły się w Rzymie, pozwalając senatorom robić spore wrażenie na plebsie i innych politykach. Proste metody sprawiały, że zapamiętywali oni tysiące jednostek informacji, danych statystycznych, czy imion. Co stanowiło ich sekret? Starożytni odkryli dwa podstawowe czynniki wzmagające pamięć: wyobraźnię i skojarzenia.
Aktywne powtórki
Najdłuższy ślad pamięciowy zostawiają pytania, na które staraliśmy się znaleźć odpowiedź. Innymi słowy: jeśli zadasz sobie pytanie: "Czym są Mapy Myśli?" i spróbujesz przypomnieć sobie odpowiedź na to pytanie, dość skutecznie utrwalisz sobie odpowiedź na to pytanie (jeśli tylko sobie ją przypomnisz). Dużo skuteczniej, niż gdybyś zamiast pytania ujrzał po prostu gotową odpowiedź. Program wspiera aktywne powtórki i pomaga je używać (dzięki opcji "wskazówka") do pewnego stopnia nawet gdy nie pamiętamy odpowiedzi.
Nie należy robić powtórek w sposób chaotyczny. Załączony wykres pokazuje, jak najoptymalniej je rozłożyć, aby ilość zapamiętanych informacji utrzymywała się na stałym, wysokim poziomie. I tak:
1. Pierwszą powtórkę wykonujemy bezpośrednio po nauce. Jeżeli robiliśmy notatki, np. w postaci Mapy Myśli, to teraz powinniśmy je dokładnie przejrzeć, usunąć ewentualne pomyłki i uzupełnić braki. Nie powinno nam to zająć więcej niż 10 minut.
2. Następnego dnia ilość zapamiętanych informacji może gwałtownie spaść, dlatego kolejną powtórkę powinno wykonać się już po 24 godzinach od zakończenia nauki. Niech będzie to aktywna powtórka, podczas której przypominamy sobie wszystkie istotnie informacje i zapisujemy je, np. w formie Mapy. Gdy skończymy, porównujemy nową notatkę z poprzednią, uzupełniamy i poprawiamy błędy. Ta powtórka powinna nam zająć najwyżej 2 do 4 minut.
3. Po siedmiu dniach czas na następną powtórkę - jeżeli uczymy się regularnie, np. co tydzień innego przedmiotu, powtórka może być elementem przygotowania się do nauki, częścią Organicznej Techniki Studiowania opisaną w dalszych rozdziałach, gdy staramy się przypomnieć sobie naszą wiedzę dotyczącą tematu i kreślimy z niej Mapę Myśli. Nie powinna nam zająć dłużej niż dwie minuty, a po niej jak zwykle powinniśmy sprawdzić błędy i uzupełnić ewentualne braki porównując nową notatkę z poprzednimi.
4. Po około 30 dniach przeprowadzamy ostatnią powtórkę materiału. Tak jak poprzednio, przypominamy sobie informacje i robimy nową notatkę.
Ćwiczenia rozwijające pamięć:
Mózg tak jak mięśnie – trenowany rozwija swoje możliwości.! Odpowiednio wykorzystywana i trenowana pamięć może stawać się coraz lepsza. Wraz z pamięcią rozwija się jednocześnie inna ważna cecha umysłu - kreatywność.
• Być może udało ci się odkryć, co najlepiej tobie pomaga w zapamiętywaniu. Jeżeli tak, ćwicz to i doskonal.
• Zwracaj szczególną uwagę na sny, spróbuj zapamiętywać te obrazy z przeszłości, które mogłoby się wydawać zostały bezpowrotnie zapomniane.
• Gdy masz wolną chwilę wróć pamięcią do minionych już wydarzeń w twoim życiu, starając sobie przypomnieć jak najwięcej szczegółów i faktów.
• Wykorzystuj mnemotechniki dla przyjemności i do ćwiczeń pamięci, nie tylko w praktyce dnia codziennego.
• Organizuj sobie czas nauki w taki sposób, by rozumienie i stopień zapamiętywanych informacji były na najwyższym poziomie, a więc nie ucz się za długo i stosuj krótkie przerwy.
• Powtarzaj regularnie to, czego się uczyłeś. Dobrze byłoby w kalendarzu wyznaczyć daty kolejnych powtórek.
• Jak najczęściej ćwicz prawą półkulę mózgu, po prostu wyobrażając sobie różne sceny. Wiadomo obecnie, że właśnie takie "żywe" obrazy stworzone w umyśle ułatwiają zapamiętywanie.
• Staraj się być bacznym obserwatorem, widząc i czując maksymalnie dużo szczegółów z otoczenia.
• Możesz zacząć pisać pamiętnik wykorzystując słowa-klucze, rysunki, symbole i najważniejsze - Mapy Myśli.
I jeszcze kilka ciekawostek
Światło i sen
Światło zmniejsza senność. Jądro nadskrzyżowaniowe (suprachiasmatic nucleus, SCN), położone w podwzgórzu, kontroluje rytm okołodobowy. Jasność oświetlenia, a szczególnie składowa niebieska, jest dla SCN jednym z najważniejszych sygnałów. W badaniach naukowych osobom, które były poddane niebieskiemu oświetleniu przez 6,5 godziny wewnętrzny zegar okołodobowy przestawił się o 3 godziny, zielonemu oświetleniu – o ok. 1,5 godziny.
Jak przetrwać noc
"Zarywanie nocy" (np. przed egzaminem) nie jest zalecane! Jeśli już jednak trzeba – pomóc może:
• mocne światło
• kawa, herbata (kofeina)
• muzyka, ruch (np. krótki spacer po domu co 30 minut)
• krótka drzemka (do 25minut)
• wstrzymanie się ze spożywaniem czegokolwiek (prócz napojów)
Tlen i pamięć
Zwiększenie poziomu tlenu w powietrzu, którym oddychamy, poprawia pamięć: w badaniach naukowych wykazano, iż osoby które oddychały przed nauką tlenem były w stanie przypomnieć sobie później (10 minut później, a nawet 24 godziny później) więcej informacji. Dorosły człowiek ma ok. 16 oddechów na minutę (50m3/h);
skład normalnego powietrza to ok. 78% azotu, 21% tlenu, 0,04% dwutlenku węgla;
skład wydychanego powietrza to ok. 78% azotu, 16,5% tlenu, 4% dwutlenku węgla.
Do, stosunkowo częstych, powodów zmniejszonych dostaw tlenu do mózgu należy anemia (niski poziom hemoglobiny we krwi).
Głębokie i szybkie oddychanie (wymuszone aby zwiększyć poziom tlenu we krwi) ma odwrotny skutek do zamierzonego, w skrajnym wypadku powodując omdlenie: obniżony poziom dwutlenku węgla we krwi zmniejsza pH krwi, a to powoduje zwężenie naczyń krwionośnych.
Literatura:
T. Buzan – Pamięć na zawołanie
M. Szurawski – Pamięć – trening interaktywny
H. Lorayne – Sekrety superpamięci
U. Normann – Trening pamięci
